"Дыбыстар, дыбыстар, біз сізді естиміз" (есту ынтасы мен фонематикалық естуді дамыту). дефектолог Тасимова Н.К.

"Дыбыстар, дыбыстар, біз сені естиміз "

"Дыбыстардың әрқайсысы естілетіндей сөзді анық сөгіс, осы дыбыстарды ажырата білуге құлақ түру – сауаттылықтың негізгі негізі"

К.Д.Ушинский

«Дыбыстар, дыбыстар біз сізді естиміз, сіз бізден кетпейсіз» балалардың есту ынтасы мен фонематикалық естуін дамытуға бағытталған жаттығуларға ұқсайды. Мұндай жаттығулар баланың дыбыстарды қабылдау қабілетін жетілдіріп, тілдік дыбыстардың дыбысталуы мен мағыналық айырмашылықтарын дұрыс түсінуге көмектеседі.             

Бұл жаттығулардың мақсаты баланың дыбыстарды ажырата білу, сөздерді дұрыс естіп, анық айту қабілетін дамыту.  Мысалы:

Дыбыстарды ажырату: бала белгілі бір дыбыстарды тыңдап, оларды басқа дыбыстардын айыра білуі керек. Мысалы, «а» мен «ө», «ш» мен «с» дыбыстарын ажырату.

Дыбыстарды дұрыс қайталау: Бала есту арқылы алған дыбыстарды дәл айтуы керек. Бұл оның дыбыстарды дұрыс естіп, тілінде дұрыс қолдануына ықпал етеді.

Фонематикалық есту жаттығулары: Мысалы, белгілі бір сөздің немесе дыбыстың ерекшеліктерін тыңдап, оның айырмашылықтарын тауып, қайталау. Мысалы, бірдей дыбыстармен басталатын сөздерді тыңдап, олардың айырмашылықтарын табу.

Үйде отырған балабақшаға қамтылмай қалған балалардың ата аналарына арналған кеңестер маңызды, өйткені бұл кезең баланың дамуына зор ықпал етуі мүмкін. Мұндай жағдайда ата аналар балалардың үйде де дамытуға мүмкіндік беретін тиімді әдістерді қолдана алады.                                          

Күн тәртібін орнату.

Балалардың күнделікті тіршілігі ретке келтірілгенде, олар өзін қауіпсіз сезінеді және жақсы дамиды. Тұрақты ұйқы, тамақтану уақыты, ойындар мен оқыту әрекеттері болуы тиіс. Бұл баланың физикалық және психоэмоционалдық дамуына пайдалы.

Ойын арқылы оқыту.

Балабақшада балалардың дамуы көбінесе ойындар арқылы жүзеге асады. Үй жағдайында да түрлі ойындар арқылы баланың зейінін, тілін, моторикасын және шығармашылық қабілеттерін дамытатын жаттығулар жасауға болады.  Мысалы:

Құрастыру ойындары ( конструкторлар, кубиктер)

Жұмбақтар мен логикалық тапсырмалар

Сурет салу және қолөнер жұмыстары

Әңгімелесу және оқыту.

Баланың сөйлеутілін дамыту үшін үнемі әңгімелесу маңызды. Күнделікті тіршіліктен алынған тақырыптарды талқылап, баланың сөздік қорын байытуға мүмкіндік жасау керек. Сондай ақ балаларға балалар әдебиетін оқу, олармен бірге қарапайым сұрақтар мен жауаптарды талқылау да пайдалы.

Физикалық белсенділікті қамтамасыз ету.

Үйде отырған балалардың физикалық дамуы үшін қозғалыс ойындары мен жаттығулар өте маңызды. Егер үйде мүмкіндігі болса, әртүрлі жаттығулар мен би билеу, жүгіру, секіру, арқылы баланың физикалық жағдайын жақсартуға болады.

Эмоционалдық дамуға көңіл бөлу.

Үйде баланың эмоциялық жағдайына назар аудару керек. Оны қолдап, көңіл күйін сұрап, ойын кезінде өзіне деген сенімділігін нығайтуға көмектесіңіз. Әр баланың жеке ерекшеліктері мен сезімдерін түсіну ата аналар үшін маңызды.

Даму кітаптары мен мультимедиялық материалдар.

Балалар үшін арнайы оқу кітаптары, видео және дидактикалық ойындар балалардың қызығушылығын арттырады және оқу материалдарын қабылдауды жеңілдетеді.

Баланың әлеуметтік дағдыларын дамыту.

Егер бала ұзақ уақыт үйде отырса, оның басқа балалармен араласуы қиындауы мүмкін. Сондықтан ата аналар баланы құрбыларымен ойындар ұйымдастырып, өзара әрекеттесу дағдыларын дамытқаны жөн. Баламен бірге қонақ шақыру, оның таныс әрі қауіпсіз ортасында әлеуметтік байланыс жасау пайдалы.

Жеке даму жоспарларын құру.

Ата аналар баланың дамуының әртүрлі аспектілерін ескере отырып, жеке даму жоспарын құру керек. Мысалы ай сайынғы оқу мақсаттары мен ойын сауық бағдарламаларын жоспарлап, баланың жетістіктерін бақылап, оның қызығушылығын дамыту.

Ата аналар мен педагогтардың ынтымақтастығы.

Егер балабақшаға бармайтын баланың дамуында қиындықтар байқалса, ата аналар педагогтармен немесе психологтармен кеңесіп, баланың дамуын бақылау мен қолдау шараларын ұйымдастыруы керек. Үйде отырып баланың дамуын қамтамасыз ету үшін ата аналар табандылық пен шығармашылықпен әрекет етуі керек. Балаға сүйіспеншілік, қолдау және назар әрқашан оның дамуына оң әсер етеді.