«ОЙЫН АРҚЫЛЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ: ТӘРБИЕЛЕУ-БІЛІМ БЕРУ ҮДЕРІСІНДЕ ИНТЕГРАЦИЯЛАНҒАН ТӘСІЛГЕ АРНАЛҒАН ЖАТТЫҒУЛАР". Әдіскер Ашимова Б.К.

АШИМОВА БАКЫТЖАМАЛ КАРАЕВНА,

Ақмола облысы, Ерейментау қаласы

«Болашақ» бөбекжайы МКҚК

Әдіскер, педагог-зерттеуші

ОЙЫН АРҚЫЛЫ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ: ТӘРБИЕЛЕУ-БІЛІМ БЕРУ ҮДЕРІСІНДЕ ИНТЕГРАЦИЯЛАНҒАН ТӘСІЛГЕ АРНАЛҒАН ЖАТТЫҒУЛАР

Қазіргі заманғы білім беру жүйесінде ойын арқылы оқыту әдістемесі маңызды рөл атқарады. Бала табиғатынан ойын арқылы дамуға бейім болғандықтан, бұл әдістеме оның тұлғалық, когнитивтік және әлеуметтік дағдыларын қалыптастыруда ерекше орын алады. Ойын арқылы оқыту баланың шығармашылық әлеуетін дамытуға, логикалық ойлау қабілетін арттыруға және топтық қарым-қатынасқа үйретуге мүмкіндік береді. Бұл мақалада тәрбиелеу-білім беру үдерісінде ойынның рөлін арттыруға арналған жаттығулардың маңыздылығы мен оларды тиімді қолдану әдістері қарастырылады.

Ойын – баланың әлемді тануындағы негізгі құрал. Бұл тәсіл баланың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, оның психологиялық және әлеуметтік дамуына ықпал етеді. Зерттеулер көрсеткендей, ойындар баланың логикалық ойлау қабілетін, зейінін, есте сақтауын және шығармашылық әлеуетін жақсартады. Сонымен қатар, ойын арқылы балалар әлеуметтік дағдыларды – өзара әрекеттесу, ынтымақтастық және бір-бірін түсіну қабілеттерін меңгереді.

Ойын баланың ойлау қабілетін дамытудың ең тиімді әдісі болып табылады. Бала ойын арқылы жаңа ақпаратты қабылдайды, өз бойындағы қабілеттерін байқайды және жетілдіреді. Сонымен қатар, ойын әлеуметтік дағдыларды қалыптастыруға үлкен әсер етеді. Мысалы, рөлдік ойындар арқылы бала өзінің әлеуметтік рөлін түсініп, басқа адамдармен қарым-қатынас жасау дағдыларын үйренеді. Мұндай ойындар өзара түсіністік пен келісімге келуді, қақтығыстарды шешуді, топта жұмыс істеуді дамытады.

Психологтар ойынның балалардың танымдық және эмоционалдық дамуына әсері туралы көп айтқан. Ойын барысында бала өз ойларын, тілін, қиялын дамытады, ал эмоциялық тұрғыдан ойын баланың жағымды сезімдеріне ықпал етеді. Сонымен қатар, бала өзін еркін сезініп, қиялының арқасында кез келген қиындықтарды жеңуге болатын әлемде өмір сүре алады. Бұл жас кезеңіндегі балалар үшін өте маңызды, себебі олар өздерін қоршаған әлемнен көріп-білгендеріне сәйкес бейімделеді.

Баланың жан-жақты дамуына ықпал ететін ойындардың ерекшелігі — олар баланың дербестігін, өз пікірін білдіруін, эмоцияларын реттеуін дамытатындығында. Осылайша, ойын — бұл тек көңіл көтеру ғана емес, баланың толыққанды дамуына әсер ететін негізгі құрал болып табылады.

Ойынның мақсаты мен міндеттері әр түрлі. Олардың арасында когнитивті қабілеттерді дамыту, эмоционалды және әлеуметтік дамуды қамтамасыз ету, тілдік дағдыларды жетілдіру және шығармашылық ойлауды ынталандыру сияқты көптеген аспектілер бар. Бұл ойындардың әрқайсысы баланың жеке тұлғасының қалыптасуына және оның қоршаған ортаға бейімделуіне септігін тигізеді.

Тәрбиеші-педагогтер ойын элементтерін оқу жоспарына енгізу арқылы балалардың қызығушылығын ояту және оларды белсенді қатыстыру мүмкіндігіне ие болады. Негізгі ойын түрлері мыналарды қамтиды:

Дидактикалық ойындар: Бұл ойындар баланың зейінін, есте сақтау қабілетін және ойлау дағдыларын дамытуға бағытталған. Мысалы, логикалық жұмбақтар, сөздік ойындар және суреттермен жұмыс.

Қимыл-қозғалыс ойындары: Мұндай ойындар баланың физикалық белсенділігін арттырып, оның дене дамуына ықпал етеді.

Рөлдік ойындар: Балаларға түрлі рөлдерді ойнауға мүмкіндік беру арқылы олардың қиялын, эмпатиясын және әлеуметтік дағдыларын дамытуға болады.

Интерактивті ойындар: Заманауи технологияларды қолдана отырып, білім беру процесін одан әрі қызықты етуге мүмкіндік береді.

Ойын арқылы тәрбиелеу мен оқытуды интеграциялауға арналған жаттығулар

Тәрбие-білім беру үдерісінде тиімді жаттығуларды қолдану педагогтың кәсіби шеберлігіне тікелей байланысты. Ойын жаттығулары келесі бағыттарда қолданылуы мүмкін:

Когнитивтік дағдыларды дамыту: «Жоғалған затты тап» ойыны балалардың есте сақтау және зейін қою қабілеттерін жетілдіреді.

Коммуникативтік дағдыларды дамыту: «Диалог құру» жаттығуы балалардың тілдік қабілеттерін жақсартып, бір-бірімен ашық қарым-қатынас жасауға үйретеді.

Әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру: «Топтық тапсырма орындау» ойыны балаларға топта жұмыс істеу мәдениетін меңгеруге көмектеседі.

Логикалық ойлау қабілеттерін арттыру: «Лабиринттен шығу» ойыны логикалық ойлауды, шешім қабылдау дағдыларын дамытады.

Ойын элементтерін тиімді қолдану үшін тәрбиеші келесі қағидаларды ұстануы тиіс:

Ойын мазмұны балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес болуы керек.

Ойын барысында баланың қызығушылығын оятып, оған өз ойын еркін жеткізуге мүмкіндік беру маңызды.

Ойын түрлері мен әдістерін үнемі жаңартып, балалардың назарын аудару қажет.

Балалардың жетістіктерін мадақтау және оларды ынталандыру арқылы ойынға деген қызығушылығын арттыру қажет.

Ойын арқылы оқыту әдістемесі – тәрбиелеу-білім беру үдерісін жетілдірудің маңызды құралы. Бұл әдістеме балалардың танымдық, эмоционалдық және әлеуметтік дамуына үлкен ықпал етеді. Тәрбиеші-педагогтардың шығармашылық ізденісі мен кәсіби шеберлігі ойын жаттығуларын тиімді ұйымдастырып, білім беру процесін қызықты әрі нәтижелі етеді. Сондықтан ойын арқылы оқыту тәсілін білім беру саласында кеңінен қолдану – ұрпақ тәрбиесінің маңызды шарты болып табылады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Әбенбаев, С. Тәрбие теориясы мен әдістемесі. – Алматы: Дарын, 2004.
2. Уәлиева, Г. Мектепке дейінгі педагогика. – Алматы: Білім, 2010.
3. Жұмабекова, Ф. Мектепке дейінгі балалардың дамуы мен тәрбиесі. – Алматы: Қазақ университеті, 2015.
4. Смольникова, Г. Ойын арқылы оқыту әдістері. – Нұр-Сұлтан: Фолиант, 2018.

1. Хухлаева, О. В. Развитие ребенка в игре. – Москва: Владос, 2014.
2. Дьяченко, О. Дошкольное воспитание: игровые методы. – Санкт-Петербург: Питер, 2016.
3. Сухомлинский, В. А. Балалар әлемі мен ойын. – Алматы: Мектеп, 1988.
4. Құрманбаева, А. Ойын технологиясы және мектепке дейінгі оқыту. – Астана: Фолиант, 2021.

1. Крупская, Н. К. Балаларды оқыту және тәрбиелеуде ойынның рөлі. – Москва: Просвещение, 1980.
2. Выготский, Л. С. Ойын және баланың дамуы. – Москва: Педагогика, 1984.
3. Пиаже, Ж. Ребенок и реальность: когнитивное развитие. – Москва: Институт практической психологии, 2000.